CYPRUSAID - ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ - Κυπριακή Δημοκρατία: Από ρόλο λήπτριας σε βοήθεια χώρα σε ρόλο δωρητή

Όλοι οι εμπλεκόμενοι σε θέματα Αναπτυξιακής Συνεργασίας μοιράζονται ένα κεντρικό όραμα: την εξάλειψη της φτώχειας και τη σταδιακή απεξάρτηση των ληπτριών χωρών από εξωτερική βοήθεια. Έτσι και η Κύπρος, ως ενεργό μέλος της Ε.Ε αλλά και γενικότερα της Διεθνούς Κοινότητας συνεισφέρει στο βαθμό που αυτό είναι δυνατό προς την επίτευξη αυτού του οράματος.

Η Κύπρος δεν ήταν πάντοτε δωρητής αναπτυξιακής βοήθειας. Αντιθέτως, δεν ήταν παρά μόνο τις πρόσφατες δεκαετίες που η Κύπρος μετατράπηκε από λήπτρια χώρα, σε δωρήτρια χώρα αναπτυξιακής βοήθειας. Μετά την Τουρκική εισβολή του 1974 και τη σημαντική υποχώρηση της κυπριακής οικονομίας λόγω της κατοχής του 37% του εδάφους της, η Κυπριακή Δημοκρατία ήρθε αντιμέτωπη με τεράστιες προκλήσεις. Οι προσπάθειες της Κυβέρνησης προς εξυπηρέτηση των αναγκών του εκτοπισθέντος πληθυσμού και την επανατοποθέτηση της βάσης της ντόπιας παραγωγής ενισχύθηκαν από την τεχνική βοήθεια που προσφέρθηκε από διεθνείς οργανισμούς όπως τα Ηνωμένα Έθνη, το Κοινοπολιτειακό Ταμείο για Τεχνική Συνεργασία, καθώς επίσης και από μεμονωμένες χώρες σε διμερές επίπεδο.

Δύο δεκαετίες αργότερα (1994), η Κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας έθεσε σε ισχύ το Σχέδιο Παροχής Τεχνικής Βοήθειας προς Ξένες Χώρες, με στόχο να μοιραστεί την τεχνογνωσία και εξειδίκευση που είχε αποκτήσει η Κύπρος σε θέματα ανάπτυξης και οικονομικής μεταρρύθμισης με τρίτες χώρες. Η Τεχνική Βοήθεια είχε τη μορφή εκπαιδευτικών υποτροφιών σε διάφορα εκπαιδευτικά ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Κύπρο, σε διάφορα θέματα όπως Διοίκηση Επιχειρήσεων, Δημόσια Διοίκηση, Τουρισμός, Δασοκομία και Τεχνολογία. Κατά τη δεκαετία 1994-2004 η Κύπρος προσέφερε, μέσα στα πλαίσια του Σχεδίου, 1155 υποτροφίες. Πάνω σε έκτακτη βάση προσφέρθηκε επίσης ειδική βοήθεια υπό τη μορφή χορηγιών για υλοποίηση αναπτυξιακών έργων μικρής κλίμακας και παροχή έκτακτης ανθρωπιστικής βοήθειας (π.χ. αποστολή φαρμάκων, τροφίμων και ρουχισμού).

Αξίζει να αναφερθεί ότι αριθμός Κυπριακών Μη-Κυβερνητικών Οργανώσεων, όπως η Εκκλησία της Κύπρου, ο Κυπριακός Ερυθρός Σταυρός, οι Εθελοντές Γιατροί Κύπρου κ.α. έχουν αναπτύξει δράση υλοποιώντας διάφορα αναπτυξιακά προγράμματα σε χώρες της περιοχής. Η βοήθεια που προσφέρεται από αυτές τις οργανώσεις δεν μπορεί να καταμετρηθεί στην Επίσημη Αναπτυξιακή Βοήθεια, καταδεικνύει όμως τη διάθεση της κοινωνίας των πολιτών για συνεισφορά στην παγκόσμια ανάπτυξη.

Σήμερα, και με τη δημιουργία της Υπηρεσίας Αναπτυξιακής Συνεργασίας της Κυπριακής Δημοκρατίας, η Κυπριακή Δημοκρατία έχει τη δυνατότητα να υλοποιεί αναπτυξιακά έργα σε χώρες ενδιαφέροντος, μέσω της ανάθεσης της υλοποίησης των έργων σε άλλες Υπηρεσίες Αναπτυξιακής Συνεργασίας Κρατών-Μελών της Ε.Ε, ή μέσω Διεθνών Οργανισμών. Η απόφαση αυτή λήφθηκε με το σκεπτικό ότι η συνεργασία με άλλες χώρες που διαθέτουν παράδοση και εμπειρία στον τομέα, θα βοηθήσει την Κύπρο να αναπτύξει σταδιακά την τεχνογνωσία για θέματα παροχής αναπτυξιακής βοήθειας ενώ ταυτόχρονα διασφαλίζει την άμεση παραχώρηση βοήθειας από την Κύπρο από την αρχή της δραστηριοποίησης της ως δωρήτριας χώρας. Σε αντίθετη περίπτωση ένα μεγάλο μέρος της Επίσημης Αναπτυξιακής Βοήθειας θα έπρεπε να διατεθεί για τη δημιουργία μηχανισμού υλοποίησης αναπτυξιακών έργων και προγραμμάτων σε τρίτες χώρες, κάτι που θα είχε ως αποτέλεσμα τη σημαντική μείωση της πραγματικής βοήθειας που θα έφτανε στις συνεργαζόμενες χώρες. Με αυτό τον τρόπο, η Κύπρος μπορεί να παρέχει βοήθεια με ένα αποτελεσματικό και αποδοτικό τρόπο για μεγιστοποίηση του οφέλους προς τις λήπτριες χώρες. Η μέθοδος αυτή, έχει αναγνωριστεί από πολλούς φορείς (συμπεριλαμβανομένου και της Ε.Ε), ως η αποδοτικότερη μέθοδος υλοποίησης αναπτυξιακών έργων στις χώρες ενδιαφέροντος, δεδομένου ότι αποφεύγεται η δημιουργία νέων μηχανισμών υλοποίησης έργων και η επιβάρυνση των έργων με επιπλέον διοικητικά κόστη.

Σημειώνεται ότι το ποσοστό της Επίσημης Αναπτυξιακής Βοήθειας της Κυπριακής Δημοκρατίας (ODA) έναντι του Ακαθάριστου Εθνικού της Εισοδήματος (GNI) έχει σημειώσει σημαντική αύξηση τα τελευταία χρόνια. Ενδεικτική είναι η αύξηση από το 0.09% ODA/GNI το 2005, στο 0.23% ODA/GNI το 2010.